ယာဂုထမနဲ တပုိ႕တဲြ

"သာစြေလ၊ေနလည္းခ်မ္းေျမ႕႔၊လလည္းႏွင္းရီ၊ပီပီမထြန္း၊ေတာင္ထက္၀န္းလည္း၊ဆူးပန္းလဲေပါက္၊ ၀င္း၀င္း ေတာက္လ်က္၊ ကမ္းေလွ်ာက္ေရးေရး၊သဲျဖဴေဖြးႏွင္႕၊ငွက္ေက်းပ်ံၾကြ၊ ေကာင္းကင္လ၀ယ္၊ မာဃယွဥ္မွီ၊ ကံုရာသီဟု၊ အညီေခၚျမဲ၊တပို႕တြဲမူႇ၊ ၾကံဳၾကိဳက္ အဟုတ္၊ပါဋိမုတ္ကို၊ေဖာ္ထုတ္စိစစ္၊ျပျမဲျဖစ္လ်က္၊ရပ္ရွစ္မ်က္ႏွာ၊ ပူေဇာ္ရြင္ျပံဳး၊ပြဲမဆံုးလွ်င္၊မီးပံုးသဘင္၊ လႈဴၾကီးယင္သည္၊ ေရာက္ခ်င္နိဗၺာန္၊ကြၽန္းတည္႕ေလး၊ပြင္႕လင္းစည္ သည္၊ ေရြျပည္ေရြနန္းတည္႕ေလး။"
(စာဆိုေတာ္ ဦးေအာင္ၾကီး)

တပို႕တဲြလသည္ ေဆာင္းရာသီျဖစ္၍ ညဥ္႕အခ်ိန္အခါတြင္ အလြန္ေအးျမေသာလ ျဖစ္သည္။ ႏွာရည္ရိုရြဲ တပို႕တြဲ ဟုေခၚဆိုၾကသည္။ တပို႕တဲြလကို ျမန္မာမႈအရ ကံုရာသီဟု ေခၚ၍ ထုိလတြင္ စန္းျပည္႕နကၡတ္မွာ မာဃနကၡတ္ျဖစ္သည္။ ယွဥ္ေသာတာရာမွာ ခ်ိန္တာရာျဖစ္၍ ရာသီရုပ္မွာ ေရထမ္းသမား ရုပ္ျဖစ္သည္။ ရာသီပန္းကား ေပါက္ပန္း၊လဲပန္း ျဖစ္သည္။ ရာသီပဲြေတာ္ကား မီးပံုးအလႈပဲြ ထမနဲပြဲ ျဖစ္သည္။

ဦးဖိုးလတ္၏ ျမန္မာလ အမည္မ်ားက်မ္းတြင္ တပို႕တြဲလ၏ တပုဒ္သည္ တန္းပုဒ္ပ်က္ ထန္းအဓိပၸယ္ရသည္။ တပို႕၏ အဓိပၸယ္သည္ ထန္းဖူးတံ၊ထန္းခိုင္တံ ျဖစ္သည္ဟု ေကာက္ယူသင္႕သည္။
သို႕အတြက္ တပို႕တြဲလ၏ အဓိပၸါယ္သည္ ထန္းဖူး၊ထန္းခိုင္တံတို႕ကို ေအာက္သို႕ ကိုင္းညြတ္ဆြဲဆိုင္းျခင္း၊တြဲက်ျခင္း ျဖစ္ေအာင္ျပဳေသာလ၊ ထန္းရည္ နင္းေသာလ ျဖစ္သည္ဟု အက်ယ္တ၀င္႕ ရွင္းလင္းေရးသားထားပါသည္။
တပို႕တဲြလတြင္ စည္ကားစြားက်င္းပခဲ႕ေသာ ရာသီပြဲေတာ္မွာ မိးဖုန္းပြဲ ၊ မီးကုသိုလ္ျပဳေသာပြဲ ျဖစ္သည္။ "တပို႕တဲြ ကြၽဲခ်ိဳဖ်ားဆတ္ဆတ္ခါ" ဆိုသည္ႏွင္႕အညီအလြန္ေအးျမေသာ လရာသီ အခ်ိန္ျဖစ္ သျဖင္႕ ေရွးေခတ္ ျမန္မာၾကီး မ်ားသည္ ျမတ္ဗုဒၵအား ရည္စူး၍ မီးဖုန္းကုသိုလ္ အလႈဴကို ကုသိုလ္ တစ္မ်ိဳးရေစရန္ တီထြင္ခဲ႕သည္ဟု ဆုိရပါမည္။
ယခုအခါ တပို႕တဲြလတြင္ က်င္းပေသာ ရာသီပြဲေတာ္မွာ ထမင္းနဲပြဲ ျဖစ္သည္။ ေကာက္ညွင္းဆန္၊ ေျမပဲ၊ႏွမ္း စသည္ သီးႏွံသစ္မ်ားေပၚခ်ိန္တြင္ ထမင္းႏွဲထိုးကာ လႈဴဒါန္းေသာေၾကာင္႕ ျမန္မာတို႕၏ ေကာက္သစ္ပြဲေတာ္ဟု ဆိုရေပမည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ စာဆိုေတာ္ ဦးပုညက "ေလွခအလွဴခံ ေမတၱာစာ" ေရးသားခဲ့ရတြင္…..

"ယာဂုထမနဲ၊ အိုးၾကီးကဲြခါမွ၊ စြန္႕ၾကဲသည့္ ဒါနလည္း နိပၹလ မဆိုသာ၊ ေစတနာေဇာသန္၍၊ သမုဌာန္လြန္ကဲ ၍၊ အိုးကဲြမွ စြန္႕လွဴသည့္၊ ထုိသူတို႕ကုသိုလ္လည္း မဂ္ဖိုလ္ဧကန္ရေပမည္"

ယာဂုထမနဲဆိုေသာေ၀ါဟာရအရ ေရွးေခတ္အခါယာဂုဆိုသည္မွာလည္း ထမနဲပင္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆ ဖြယ္ျဖစ္သည္။ သို႕မဟုတ္ ဆန္ကိုက်ိဳခ်က္ေသာ ယာဂုႏွင့္ ေကာက္ညွင္းကိုထိုးေသာ ထမနဲမ်ားကို အတူတကြ လွဴဒါန္းျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေႏွာင္း သီေပါမင္း လက္ထက္တြင္ တပို႕တဲြလ၌ မီးပံုပြဲ(မီးဖုန္းပြဲ)ႏွင္႕ အတူ ယာဂုပြဲကိုပါ က်င္းပျခင္းကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီးတြင္ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ ခဲ႕သည္။
မီးဖုန္းအလႈဴပဲြကို၊ ယာဂုအလႈဳပြဲမ်ားသည္ အလႈဴေရစက္ လက္ႏွင္႕မကြာ ျမန္မာတို႕၏ ေစတနာကို ေဖာ္ျပေနသည္႕ သေကၤတမ်ားျဖစ္သည္။ အစဥ္အလာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား မပေပ်ာက္ေစရန္ႏွင့္ ေကာင္းမႈကု သိုလ္မရရွိေစရန္ အတြက္ မီးဖုန္းပဲြ၊ ယာဂုထမနဲအလွဴပဲြမ်ားကို တပို႕တဲြလတြင္ ႏွစ္စဥ္ က်င္းပျခင္းျဖစ္ ပါသည္။

"တပို႕တဲြေပမို႕"

"ခ်မ္းေပြေပြ ႏွင္းေ၀ေ၀က်ပံုက ဖ်န္းေျပေျပ၊ညင္းေလာက ၾကြပါဘိ၊ခင္းေဗြမွာတဲ႕ ၊လြမ္းေအာင္ဖန္။ တပို႕တဲြေပမို႕ ၊ယွဥ္ႏြဲကာ စႏၵာႏွင္႕မွန္မကြာ ၾကယ္မာဃတို႕မွာ၊၀င္းပေရာက္လွ်ံ။ ေဟမာျမိဳင္ ဆင္႕ေမာက္ကဲပံုက၊ေ၀ျဖာလႈိုင္ ပြင္႕ေပါက္ႏွင္႕ လဲရယ္တို႕၊ တင္႕ေလွ်ာက္တြဲပါလို႕ ပင္ထက္္ယံ (ေၾသာ္) ရြင္လ်က္စံပါလို႕ ၀င္႕ကာပဲ။ ေျပာင္းၾကြယိုင္ေ၀၊ ေယာက္မကိုင္ေမႊလို႕ ၊ထုိင္မေန ရိုးရာပြဲမို႕၊ပိုင္ပိုင္ေလ ၊ ကိုးစရာအျမဲ သာပ (အိုကြယ္) ထိုးၾကထမန။ဲ "

( ဆရာ သတိုးေသာင္း)

ျမန္မာ့ရာသီပဲြေတာ္မ်ား (သာရေ၀ါ- စိုးၾကည္)

အားလံုးကိုခ်စ္ခင္ေလးစားလွ်က္...
ပန္းကဗ်ာ